Disfaji (Yutma Zorluğu)
Disfaji veya yutma güçlüğü, birçok farklı tıbbi durumun belirtisidir. Bu koşullar, sinir sistemi ve beyin hastalıklarını, kas bozukluklarını ve boğazdaki fiziksel tıkanıklıkları içerebilir. Yutma sorunlarının tedavisi sorunun nedenine bağlı olarak değişir. İlaçlar, yeme alışkanlıklarınızdaki değişiklikler ve bazen ameliyatı içerebilir.
Disfaji nedir?
Disfaji basitçe yutma bozukluğu olarak tanımlanır. Yutmanın üç aşamasından herhangi birinde ortaya çıkabilir:
Oral (ağız)
Faringeal (boğaz)
Özofageal (yemek borusu)
Disfaji genellikle inme (felç) geçirmiş kişilerde görülür ve yutkunmanın oral ve/veya faringeal fazını etkileyebilir. Hasta tükürük, sıvı veya yiyecek yutmaya çalışırken öksürebilir veya boğulabilir. Bir konuşma dili patoloğu, potansiyel olarak bir akciğer enfeksiyonuna veya pnömoniye yol açabilecek aspirasyon riskini (akciğerlere yiyecek veya sıvı kaçması) belirlemek için genellikle bir hastanın yutma yeteneğini değerlendirir.
İnme geçirenler sessiz aspirasyon riski altındadır. Sessiz aspirasyon, yiyecek ve sıvının herhangi bir öksürme veya boğulma olmaksızın akciğerlere girmesidir. Bu hastalarda, yutma probleminin dışa dönük belirtileri veya semptomları yoktur.
Yuttuğumuzda, birçok kas ve sinir birlikte çalışarak yiyecek ve içecekleri ağzımızdan midemize taşır. Yutma ile ilgili sorun ağız, boğaz veya yemek borusunun herhangi bir yerinden kaynaklanabilir. Yemek borusu, boğazınızda bulunan ve midenize yiyecek ve su taşıyan kaslı bir tüptür.
Yutma sorunları hafif veya şiddetli olabilir. Tedavi, soruna neyin neden olduğuna bağlı olarak değişir. Bazen doktorlar yutmanıza yardımcı olacak ilaçlar reçete edebilir. Hiçbir şey yutamıyorsanız, ihtiyacınız olan beslenmeyi sağlamak için bir besleme tüpüne ihtiyacınız olabilir.
Yutma güçlüğüne ne sebep olabilir?
Birçok bozukluk, hastalık ve durum yutma güçlüğüne neden olabilir. Doktorlar yutma sorunlarını üç türe ayırır:
Ağız boşluğu disfajisi: Sorun ağızdadır. Tipik nedenler arasında inme sonrası dil zayıflığı, yiyecekleri çiğneme zorluğu veya nöromüsküler problemler sayılabilir.
Orofaringeal disfaji: Sorun boğazdadır. Bu nörolojik veya kas probleminin bir sonucu olabilir.
Özofagus disfajisi: Bu yemek borusunun bir sorunudur. Bu, yemek borusunu tıkayan veya sıkıştıran bir şey olduğunda, kas bozukluğu olduğunda veya yemek borusunda keseler olduğunda ortaya çıkabilir.
Hangi koşullar yutma sorunlarına neden olabilir?
Yutma güçlüğünün olası nedenleri arasında şunlar olabilir:
Sinir sistemi ve beyin bozuklukları: Belirli koşullar beyninizi ve sinir sisteminizi (kasları ve organları kontrol eden sinir ağı) etkiler. Parkinson hastalığı, multipl skleroz, amyotrofik lateral skleroz (ALS) ve inme yutma güçlüğüne yol açabilir.
Kas bozuklukları: Myastenia gravis (otoimmün bir durum) ve kas distrofisi vücudun her yerindeki kasları etkiler. Akalazya, sistemik skleroz (skleroderma), krikofaringeal spazmlar ve özofagus spazmları gibi yemek borusu bozuklukları yutma yeteneğinizi etkileyebilir.
Yemek borusu daralması ve tıkanmaları: Yemek borusu kanseri, bir tümör veya şişmiş bir tiroid bezi yemek borusunu daraltabilir. Daralmış bir yemek borusu yutmayı zorlaştırabilir. Bazı kişilerde Schatzki halkaları (yemek borusunun içindeki doku parçaları) gelişir. Bu doku yemek borusunu daraltır ve yiyecek parçalarını yutmayı zorlaştırır.
Asit reflüden kaynaklanan yara izi: GÖRH (asit reflü hastalığı) sonucu yemek borunuzda yara dokusu oluşabilir. GÖRH, yemek borusu astarında tahrişe yol açabilir.
Enfeksiyon: Bademcik iltihabı ağrı ve iltihaplanmaya neden olur. Yutkunmayı ağrılı hale getirebilir.
Disfaji nasıl teşhis edilir?
Yutma bozuklukları için tanı testleri değişiklik gösterir. Tipik testler şunları içerir:
Esnek laringoskopi: Bu test KBB (kulak burun boğaz) uzmanı tarafından yapılır. Burnunuza küçük bir kamera yerleştirerek boğazınıza ve ses tellerinize bakmayı içerir.
Yutmanın fiberoptik endoskopik değerlendirmesi: Bu test, nasıl yuttuğunuzu görmek için küçük bir kamerayı burnunuza sokmayı ve boyalı sıvılar ve yiyeceklerle beslenmeyi içerir. Ayrıca test sırasında yiyeceklerin hava yolunuza girip girmediği (aspirasyon) kontrol edilir.
Modifiye baryum yutma testi: Bu test sırasında size çiğnemeniz ve yutmanız için farklı yiyecekler ve sıvılar verilir. Yiyecekler macunsu bir malzeme olan baryumla kaplanacaktır. Baryum, ağız, boğaz ve yemek borunuzun röntgende detaylı görülmesini sağlar.
Özofagoduodenoskopi veya üst endoskopi: Bu test, ucunda kamera olan ince ve esnek bir boru ile boğazınız, yemek borunuzun ve midenizin incelenmesini içerir.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Yutma güçlüğünüzün nedenini belirlemek için doktorunuzu görmelisiniz.
Nefes almakta güçlük çekiyorsanız veya boğazınıza bir şey takılmış olabileceğini düşünüyorsanız, ani kas güçsüzlüğünüz varsa, felç geçirdiğinizi düşünüyorsanız ve hiç yutamıyorsanız size en yakın hastanenin acil servisine gidin.
Sayfa içeriği bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Sağlığınızla ilgili endişeleriniz ve sorularınız için sağlık kuruluşlarına veya doktorunuza danışınız.
