Tat ve Koku Kaybı
Tat ve koku alma duyunuz, yiyecek ve içeceklerin tadını çıkarmanıza yardımcı olmak için birlikte çalışır. Yaşınız, bir sağlık sorunu veya bir ilaç nedeniyle koku alma duyunuzu kaybettiğinizde, yiyecekler tatsız gelebilir. Tat ve koku kaybı, COVID-19 enfeksiyonunun erken bir belirtisi olabilir. Tam bir koku kaybı (anosmi) veya tat kaybı (ageusia) nadirdir.
Koku duyusu nasıl çalışır?
Havadaki moleküller koku alma duyunuzu harekete geçirir. Bu moleküller burnunuza ve ağzınıza girer. Nazal mukus zarlarındaki reseptörler hücrelere bağlanırlar. Bu reseptörler bir şeyin hoş veya kötü bir aroması olduğunda bunu bildiren mesajları beyninize gönderir.
Tat alma duyusu nasıl çalışır?
Sıvılarda çözünen moleküller, tat alma duyunuzu (gustation) harekete geçirir. Dilinizdeki tat tomurcukları, maddelere tepki veren alıcılara sahiptir. Ayrıca damağınızda ve boğazınızın arkasında alıcılar vardır. Reseptörler, yiyeceklerin veya içeceklerin tatlı, tuzlu, ekşi, acı veya tuzlu olduğunu bildiren mesajları beyninize gönderir.
Tat ve koku arasındaki bağlantı nedir?
Tat ve koku birlikte çalışan kimyasal duyulardır. Yiyecek ve içeceklerin kokusunu alamadığınızda, bu onların tatlarını etkiler. Bu birleşik duyular, kahve ve çay ya da yaban mersini ve ahududu arasındaki farkı nasıl anladığınızdır.
İşte bu duyuların birlikte şu şekilde çalışır;
Yeme veya içme eylemi molekülleri serbest bırakır.
Bu moleküller burnunuzdaki ve ağzınızdaki reseptörleri uyarır.
Reseptörler beyninize mesajlar gönderir.
Beyniniz, karmaşık lezzetleri tanımanıza yardımcı olmak için bu bilgileri birleştirir.
Koku kaybı nedir?
Koku alma duyunuzu birçok koşul etkileyebilir. Hipozmi (kısmi koku kaybı) veya anosmi (tam koku kaybı) yaşayabilirsiniz.
50 yaşından sonra koku alma yeteneğiniz zayıflar. Burun zarları incelir ve kurur.
Tat kaybı nedir?
Tat alma yeteneğinizi kaybetmeniz nadirdir. Çoğu zaman, koku kaybı yiyecekleri tatsız algılamanıza neden olur.
Tam bir tat alamama durumu için kullanılan tıbbi terim ageusia'dır.
Tat tomurcukları 50 yaşından sonra daha az hassas hale gelir. Yiyecekler, acı olmadıkları halde size acı gelebilir.
Koku ve tat kaybı neden olur?
Yaşlanma genellikle koku ve tat alma yeteneğinin azalmasına katkıda bulunur. Diğer nedenler şunlardır:
Beyin yaralanmaları.
Radyasyon tedavisi gibi kanser tedavileri.
Sjögren sendromundan veya diğer koşullardan kaynaklanan ağız kuruluğu.
Kimyasallara maruz kalma.
Diş eti hastalığı (diş eti iltihabı) ve diğer diş problemleri.
Antibiyotikler ve antidepresanlar gibi ilaçlar.
Nazal polipler, sinüs enfeksiyonları ve sinonazal tümörler.
Alzheimer hastalığı ve Parkinson hastalığı gibi nörolojik bozukluklar.
Soğuk algınlığı, grip ve COVID-19 virüsü dahil viral solunum yolu enfeksiyonları.
Sigara içmek.
Hipotiroidizm (az aktif tiroid) gibi tiroid sorunları.
COVID-19 gibi hastalıklar koku veya tat kaybına nasıl neden olur?
Bazı virüsler koku alma duyu nöronlarına, koklamanıza yardımcı olan sinirlere zarar verir. Bu hasardan kurtulmak aylar alabilir. Ve burnunuz tıkalıysa hasta olmak koku almayı zorlaştırabilir. COVID-19 yaşayan 10 kişiden 8'inden fazlası kısa süreliğine koku alma duyusunu kaybedebilir. Bununla birlikte, tat alma yeteneklerini de kaybederler. Araştırmacılar hala COVID-19 virüsünün koku ve tadı nasıl ve neden etkilediğini belirlemeye çalışıyor. Bir çalışma, virüsün koku alma duyu nöronlarına doğrudan zarar vermediğini öne sürüyor. Bunun yerine, bu nöronları destekleyen hücreleri etkileyebilir. Enfeksiyon ortadan kalktıktan sonra koku alma siniri tekrar düzgün çalışmaya başlar. Çoğu insan bu duyuları COVID-19'dan kurtulduktan sonraki 60 gün içinde yeniden kazanır.
Koku veya tat kaybı komplikasyonlara neden olabilir mi?
Koku veya tat alma duyunuz azaldığında, yemekler çekiciliğini kaybeder. Çok az yemek sizi yetersiz beslenme, dehidrasyon ve sağlıksız kilo kaybı riskine sokabilir. Yemeklere aroma katması için çok fazla şeker veya tuz ekleyebilirsiniz. Bu ilaveler diyabet ve yüksek tansiyon riskinizi artırabilir.
Koku ve tat eksikliği sizi gıda zehirlenmesi riskine sokar çünkü yiyeceklerin ne zaman bozulduğunu anlayamazsınız. Ayrıca evinizde veya çevrenizde oluşabilecek yangın ve duman, doğal gaz veya zararlı kimyasalların kokusunu alamayabilirsiniz.
Keyifli kokuları koklayamama ile birlikte iştahsızlık, depresyona katkıda bulunabilir.
Koku veya tat kaybı nasıl teşhis edilir?
Sağlık uzmanınız fizik muayene yapacak ve burun tıkanıklığı gibi diğer semptomları soracaktır. Sağlık uzmanınıza yakın zamanda meydana gelen herhangi bir solunum yolu enfeksiyonu, kafa yaralanması veya diğer problemler hakkında bilgi vermelisiniz. Ayrıca aldığınız ilaçların ve takviyelerin tam bir listesine ihtiyaçları vardır.
Bir kulak burun boğaz uzmanına muayene olabilirsiniz. Doktorunuz size bir koku testi yapabilir. Farklı kokuları koklar ve tanımlarsınız.
Tat testi için doğrudan dilinize uygulanan maddeleri örnekleyebilirsiniz. Belirtilerinize bağlı olarak, sağlık uzmanınız kafanız ve beyniniz için görüntüleme testleri isteyebilir. Bir BT taraması veya MRI, kistleri, tümörleri ve diğer sorunları tanımlayabilir.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Koku veya tat kaybı yaşarsanız, doktorunuza danışmalısınız. Özellikle yaşlandıkça normal olabilse de, bu belirtiler bazen bir sağlık sorununa veya ilaç yan etkisine işaret edebilir. Bir sağlık durumunu tedavi etmek veya kullandığınız ilaçları değiştirmek, kaybolan koku veya tat alma duyunuzun bir kısmını veya tamamını yeniden kazanmanıza yardımcı olabilir.
Sayfa içeriği bilgilendirme amaçlı hazırlanmıştır. Sağlığınızla ilgili endişeleriniz ve sorularınız için sağlık kuruluşlarına veya doktorunuza danışınız.
