Şişmanlık Kimlerde Daha Sık Görülür?
Endüstrileşmiş, gelişmiş ülkelerde daha sıktır. Şehirlerde köylere göre daha sıktır. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Kısa ve orta boylularda daha sık görülür. Yaş arttıkça şişmanlık artar.
Hangi Durumlar Şişmanlığa Neden Olur?
Fizik aktivite azlığı, hareketsizlik. Beslenme alışkanlıkları yada yağlı yiyeceklerle baslenme, aşırı yemek yeme. Yaş ile birlikte artma Kadınlarda erkeklere göre daha sık (doğumda alınan kilolar) Doğum sayısı arttıkça artar Evlilik sonrası Sigara bırakanlarda Alkol alanlarda şişmanlık daha fazla görülür.
Şişmanlığın Başlıca Nedeni Hareketsizlik Ve Fazla Beslenmektir
Harcadığınızdan fazla kalori alınması durumunda alınan fazla enerji vücutta yağ olarak depolanarak şişmanlığa neden olur. Şişmanlığın oluşumunda genetik ve çevresel faktörlerin ve psikolojik durumun önemli etkisi vardır.
Şişmanlığa neden olan durumları şu şekilde sıralayabiliriz:
1. Alınan bazı ilaçlar ve hormonlar: Kortizon kullanımı veya psikiyatride kullanılan bazı ilaçlar
2. Beslenme alışkanlıkları:Sık yemek yeme, aşırı yeme, yağlı yemek yeme ve ihtiyaçtan fazla kalori almak
3. Hormon hastalıkları: a) Cushing sendromu denilen böbrek üstü bezinin fazla çalışması hastalığı b) Hipotiroidi (Tiroid bezinin az çalışması) c) Polikistik over sendromu ( Kadınlarda yumurtalıkta kist olması) d) Büyüme hormonu yetmezliği e) Hipogonadizm denilen seks hormon azlığı
4. Sosyoekonomik ve psikolojik faktörler
5. Genetik faktörler
6. Hareketsiz yaşam
Şişmanlıkta Kalıtmın-Genetiğın Rolü
Yapılan çalışmalar şişmanlık oluşumunda kalıtım veya genetik faktörlerin % 25-40 oranında rol oynadığını göstermiştir. Şişman kişilerin çocuklarında şişmanlık görülmesi 2-3 kat daha fazladır. Anne ve babanın her ikisinin şişman olması durumunda çocuklarının %80’ ninde erişkin yaşta şişmanlık gelişir. Anne veya babadan biri şişman ise çocuklarda %40, her ikisi normal kilolu ise %10 oranında şişmanlık gelişme riski vardır. Çocukluk çağında (3-10 yaş arası) aşırı kilolu olan çocukların %50 ‘sinde erişkin dönemde aşırı kilolu olma riski vardır. Şişmanlığın genetik nedenleri uzun yıllardan beri araştırılmaktadır. Toplumda sık görülen şişmanlığı ortaya çıkaran birçok genetik bozukluk vardır. Tek bir gen değil birçok gen bozukluğu şişmanlık nedenidir. Fransa ve Almanya da şişman ailelerde yapılan çalışmalarda 10 numaralı kromozomdaki belirli bir alanın şişmanlıktan sorumlu olduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu alandaki genlerin incelenmesi ile şişmanlığa neden olan genler daha iyi ortaya çıkarılabilecektir. Bunun yanında tek gen bozukluğuna bağlı şişmanlıklar da vardır. Ancak bunlar toplumda nadir görülürler.
Şişmanlığın Neden Olduğu Hastalıklar
Hipertansiyon-Tansiyon yüksekliği Diabetes Mellitus-Şeker hastalığı Kalp hastalıkları Safra kesesi taşı Karaciğer yağlanması Artroz Reflü özofajit Gut-Ürik asit artışı Kanser sıklığında artış (Kadınlarda meme, rahim ve safra kesei kanseri, erkeklerde kolon-kalın barsak ve prostat kanseri artar) Adet görme bozuklukları, polikistik over Psikolojik bozukluklar: Aşağılık duygusu, kendine güven azalması, sosyal yaşamdan uzaklaşma Felç-inme sıklığı artar Uyku apnesi sıktır Kadınlarda tüylenme-Hirsütizm Karaciğer yağlanması oluşur
Şişmanlık Nasıl Teşhis Edilir?
Şişmanlığın teşhisi için vücut kitle indeksi (VKİ) denilen bir formül kullanıyoruz. Bu kilogram olarak vücut ağırlığının boyun metre cinsinden karesine bölünmesi ile bulunmaktadır. Eğer VKİ, 25 Kg/m2 den az ise sağlıklı, 25-30 arası ise aşırı kilolu, 30’ dan fazla ise şişman, 40 dan fazla ise aşırı şişman veya ölümcül şişman olarak tanımlamaktayız. Ayrıca vücut ağırlığının ideal ağırlığa göre %120 artmasına şişmanlık diyoruz.
